Herziening van de contracten met zelfstandigen

De Nederlandse regering heeft wetgeving aangekondigd die tot doel heeft het werken als zelfstandige (zzp’er) te beperken. Met deze nieuwe wetgeving zal meer duidelijkheid komen over de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of niet. Sinds het wegvallen van de VAR-verklaring is daar onzekerheid over ontstaan.

Feit is namelijk dat, zelfs als het de bedoeling van partijen is om de contractuele relatie aan te merken als een opdracht, het werk en de positie van een groot deel van de zelfstandigen in de praktijk niet wezenlijk verschilt van het werk en de positie van reguliere werknemers die onder het gezag van een werkgever werken.

Zelfstandigen hebben een beperkte of geen bescherming tegen risico’s van ontslag of arbeidsongeschiktheid en zij missen ook sociale zekerheid en pensioenuitkeringen. Toch wordt het contracteren van zelfstandigen veelal als (financieel) gunstig beschouwd door bedrijven en vaak ook door de zelfstandigen zelf.

De Nederlandse Belastingdienst hanteert momenteel een zogenoemd handhavingsmoratorium op regelgeving die schijnzelfstandigheid moet voorkomen. Echter, dit geldt niet voor arbeidsconstructies die bewust zijn opgezet om deze wettelijke inhoudingen te vermijden.

Het inmiddels veelbesproken Deliveroo-arrest van de Hoge Raad van 24 maart 2023 bevestigt dit.[1] Volgens dit arrest vereist het bestaan van ‘werkgeversgezag’ dat fundamenteel is voor een arbeidsovereenkomst, een holistische beoordeling van alle omstandigheden in onderling samenhang bezien. Belangrijke omstandigheden zijn in dat kader bijvoorbeeld of het werk en degene die het werk verricht zijn ingebed in de organisatie, het al dan niet bestaan van een verplichting van diegene om het werk persoonlijk uit te voeren. Ook de wijze waarop de beloning wordt bepaald, maar tevens of de werknemer zich in en buiten de contractuele relatie als ondernemer gedraagt.

Daarbij geldt dat de wijze waarop een en ander contractueel is geregeld niet per se bepalend is voor de kwalificatie van de arbeidsverhouding. Het gaat erom dat de bedingen die zijn opgesteld met een bepaalde intentie, in de praktijk ook daadwerkelijk aansluiten bij het werk en de wijze waarop deze worden uitgevoerd. Dit blijkt overduidelijk uit het Deliveroo-arrest, waarbij gold dat de aldaar werkzame zzp’ers weliswaar vervanging mochten aandragen, maar omdat dat in de praktijk nagenoeg onmogelijk was, werd geoordeeld dat er toch sprake was van arbeidsovereenkomsten.   Kortom, een grondige analyse van de contractuele bedingen is vereist om uit te sluiten dat er onverhoopt sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Dit geldt des te meer, omdat ten gevolge van de voorgenomen nieuwe wetgeving de handhaving door de Nederlandse Belastingdienst van de loonbelasting en de sociale premies per 1 januari 2025 weer op gang zullen komen. Ondernemingen en zelfstandigen doen er daarom goed aan om hun positie opnieuw te beoordelen, om fiscale en arbeid gerelateerde claims en kosten te voorkomen.

Wij raden onze cliënten aan hun huidige contractuele relaties die werken met zelfstandigen nu reeds te laten beoordelen om verrassingen te voorkomen. Ondernemingen die voornemens zijn in de toekomst met zelfstandigen te werken worden geadviseerd hierover eerst advies in te winnen om meteen straks met waterdichte overeenkomsten aan de slag te kunnen.

Op korte termijn een beoordeling of quick scan nodig van uw bestaande contracten? Wij doen dit snel en efficiënt en tegen aantrekkelijke tarieven.

Vragen?
Wilt u meer informatie over de herziening van de contracten met zelfstandigen? Neem dan contact met ons op; wij helpen u graag!

ECLI:NL:HR:2023:443 – Hoge Raad, 24-03-2023 / 21/02090